Lotyniškas antraštinis žodis
Tekstas žodyno straipsniuose
  • ē
  • Prielinksnis. Skiemenys: L (1)
  • Susiję: ec 1; ex
  • Sirvydas 1642
    • Báwełná. Linum xylinum, linum goſſipinum, lana xyli, linum è goſſipio ſeu xylo frutice. Wilna snt [vnt] medźio augunti, medźiawiłne.
    • Iátá, Tugurium, vmbraculum è frõdibus. Taworas.
    • Bliźniak. Alter è geminis. Puſiadwinis, dwinapuſis.
    • Capá. Pellis è lateribus cameli calloſa. Oda iź werbludo.
    • Obora, aliter: Clauſtrum, ſeptum, dimittere pecus è clauſtris. Pune, namas.
    • Formuię, kſztáłtuię. Formo, fingo aliquid è cera, argilla &c. figuro. źiedźiu, lipiu, lienu.
    • Iábłecznik, Vinum è pomis factitiũ. Kruśinis.
    • Kánonik, Canonicus, Sacerdos è cõſilio Epiſcopi. Kánonikas.
    • Kárwáſz, Brachiale militum è lamina ferrea. Runkowe giełaźine karieywiu.
    • Kloſek, Maſſula è farina, collyra, æ. Kuſnis iź taſzłos.
    • Kobiel, kobiałká. Ciſta viminea, vel è craſſis viminibus ſolidè & ſpiſsè texta. Karbija pinta.
    • Koc, Cento, amphitapon, cilicium, veſtimentũ è villis contextum. Dungałas warſuotas, gunia.
    • Krzeſzę ogień, Excudo, excutio ignẽ, elido ignem è ſilice, Iźſkielu vgni.
    • Naprzećiwko, E regione, ex aduerſo, contra. Prieſz.
    • ozwał ſię ktoś, Erupit, emer[ſit] è latebris, erupit. Paſirode kaſzkas atſiliepe.
    • Poſpolity człowiek, etc. Plebeius, plebs, vnus è vulgo, è populo. Wiſotimi źmogus.
    • Poſpolity człowiek, etc. Plebeius, plebs, vnus è vulgo, è populo. Wiſotimi źmogus.
    • Przećiwnie, E contrario, è diuerſo, contra, prieſz.
    • Przećiwnie, E contrario, è diuerſo, contra, prieſz.
    • Wſtánie, wſtáwánie. Surrectio è cubili. Kielimaſis.
    • śmierć, Mors, diſceſſus, è vita, fatum, obitus, us. ſmertis, giltine.
    • Vrwániec, Elapſus laqueo, abruptus è patibulo. Nutrukielis.
    • wybiegałem ſię, Langueo è via. Nuſitekineiau
    • wyleczyc ſię, Conualeſcere, euadere è morbo. Iſzgit, paſweykt.
    • wyłupek orzech, wyreblak, Nux matura vltro è calyce exſilens Glaudelis
    • wyniſzczam, Ad nihilum redigo, tollo è rerum natura, iſznaykinu.
    • wyſzperáć, Eruere è tenebris. v. Nayduię.
    • wytrącam co z ręki, Excutio è manibus. iźdauźiu, iźkrećiu iſz runku.
  • Jokantas 1936
    • ē prieš priebalsius, ex prieš balsius ir priebalsius, ec sudėtiniuose žodžiuose [cnf. ἐξ, ἐκ] Sudėtiniuose žodžiuose ex, ē reiškia:
      1) nutolimą nuo ko:
      a) plokštumoje = iš, lauk (exeo, educo, effugio);
      b) aukštyn, iš (exstruo);
      2) pabrėžiant pasiektąjį tikslą = visai (ebibo, edisco, evinco), arba tik sustiprinant pagrindinę sąvoką = labai, gerokai (ēdurus);
      3) pabrėžiant nutolimą nuo to, kas paprasta (exarmo, effreno, egelidus). Vėlyvesniais laikais ex prieš titulą = buvęs: †expraefectus urbi.
      Kaipo praep. c. abl.
      1) vietos atžvilgiu: iš, nuo venire ex urbe; exire ex navi; fugere ex patria; e civitate expellere N; extorquere arma e manibus; exire e vita; ex montibus decurrere; collis ex planitie editus; pendere ex arbore; ex equo delabi; ex valio tela iacere; ex eorum corporibus pugnare; ex vinculis (surakintam) causam dicere; ex omni parte iš visų pusių.
      2) laiko atžvilgiu:
      a) nuo, iš ex eo tempore; hunc iudicem ex Kalendis Januariis non habebimus; ex eo die ad hunc diem; *motus ex Metelio consule civicus; ex quo L nuo, po to.
      b) tuoj po, tiesiog po, paskui, po ex praetura urbem relinquere; Cotta ex consulatu profectus est in Galliam; ex labore se reficere; diem ex die; ex maximo bello otium nancisci; aliud ex alio viena paskui kita.
      3) kitais atžvilgiais:
      a) apie kilimą: iš ex Helvetiis uxorem habere; filius ex serva natus; ex plebe; ex Fabia gente.
      b) pažymint visumą, iš kurios kas imama: unus ex multis; maior ex Pompei filiis; ex presentibus mittere (aliquem).
      c) pažymint medžiagą, iš kurios kas yra padaryta arba imama: iš statua ex aere facta; signum ex ebore; *vivere ex rapto.
      d) pažymint priežastį, pradžią ar dingstę: iš, dėl, per infirmus ex gravi morbo; nobilis ex doctrina; ex vulnere mori L; avem ex pennis cognoscere; ex anni tempore vereri; ex me doluisti, tuum ex me gaudium; laborare ex pedibus, ex aere alieno, ex invidia; Liger ex nivibus creverat dėl gausiai iškritusio sniego; nasci ex aliquo būti keno sūnum.
      e) pažymint perėjimą iš vienos padėties į kitą: iš amicus ex hoste; ex pauperrimo dives; ex oratore arator factus.
      f) pažymint taisyklę, linkmę, mastą: iš, pagal, dėl vitam ex praeceptis philosophiae agere; ex edicto praetoris; ex consuetudine mea; res peragere ex sententia pagal norą; ex foedere L; ex pacto N; ex lege; ex animo iš visos širdies; ex usu (naudinga) esse; e re tua, mea, eius tavo naudai.
      4) sudarant prieveiksminius išsireiškimus: e (ex) contrario priešingai; ex composito kaip buvo susitarta; ex improviso, ex insperato L, ex inopinato iš nežinių; e vestigio tuojau; ex parte iš dalies; e regione priešais; ex memoria atmintinai; ex industria tyčia; ex occulto agere; ex animo iš širdies.