2. cum, senov. quom conjunct. Klasikiniais laikais 1) su indicativus
a) prie cum temporale: tuo laiku kai, kada, tuomet kai eo tempore paruisti, cum necesse erat; pluribus verbis ad te scribam, cum plus otii nactus ero; cum Caesar in Galliam venit, alterius factionis principes erant Haedui; kartais: nuo to laiko kai multi anni sunt, cum Fabius in aere meo est.
b) prie
cum iterativum:
kiekvieną sykį kai, kaip tik omnia sunt incerta, cum a iure discessum est; Verres, cum rosam viderat, tum ver incipere arbitrabatur; bet kartais, pažymint pakartotiną veiksmą, vartojamas ir
conj. c) prie cum explicativum (coincidens): tuo kad cum hoc confiteris, scelus te admisisse concedis; omnia tu Deiotaro tribuisti, cum ipsi nomen regium concessisti.
d) prie cum inversum: kai, kaip; sustiprinimui cum dažnai būna dar žodžiai repente, subito ir kt. iam milites prope moenia ceperant, cum repente oppidani in eos erumpunt.
2) su coniunctivus:
a) prie cum historicum: kai (pasakojimuose apie būtuosius įvykius) Antigonus, cum pugnaret, occisus est; Epaminondas, cum visisset Lacedaemonios, quaesivit.
b) prie cum causale: kadangi cum vita sine amicis insidiarum plena sit, ratio ipsa monet amicitias comparare.
c) prie cum concessivum: nors Socrates, cum facile posset educi e custodia, noluit.
d) prie cum adversativum: tuo tarpu kai nostrorum equitum erat quinque milia numerus, cum hostes non amplius octingentos equites haberent.
3) ypatingose konstrukcijose:
a) cum primum kaip tik (pasakojimuose dažniausiai su
ind. perf.) cum primum per anni tempus potuit, ad exercitum contendit.
b) cum — tum jei jau — tai ypatingai fortuna cum in omnibus rebus tum in bello plurimum potest; volvendi sunt libri cum aliorum tum imprimis Ciceronis;
conj. vartojamas tik tais atvejais, jei tarp dviejų sakinių randasi koncesyvinis ar kauzalinis sąryšis consilium tuum cum semper probaverim, tum multo magis probo lectis tuis proximis litteris.
c) iš sutrumpintos konstrukcijos cum aliis in rebus, tum maxime
N pasidarė
cum maxime adv. ypatingai, labiau negu kada nors cum maxime volo
T; nunc cum maxime; bet:
†cum maxime scribentem berašant.
