Lotyniškas antraštinis žodis
Tekstas žodyno straipsniuose
  • 1. extrēm|um, ī n
  • Daiktavardis, 2 linksniuotė (taisyklinga), niekatroji, bendrinis. Skiemenys: LLB (3)
  • Sirvydas 1642
    • Báſáłyk. Plumbata. æ. flagellum plumbum annexũ in extremo habẽs. Botagas śikſznynis, gały świnu turis, kieſtenius.
    • Kray ſzáty, brzeg ſzáty, Ora veſtimenti, extremum veſtis, fimbria, lacinia, Kraſztas rubo ſterbłe.
    • Naoſtátek. Quod ſupereſt, poſtremò, ad extremùm, demùm. Vnt gało, kas liektis.
    • Oſtatek czego, Extremum, reliquum & cætera, reſiduum, vltimum, Pałaykas.
    • Schyłek czego, roku etc. Extremum anni, decurſus, Gałas.
  • Jokantas 1936
    • exter, tera, terum ir exterus 3 [vietos būdvardis iš ex, kaip inter iš in] esąs iš oro, išorinis, laukutinis, užsienių, užsieninis nationes, cives, socii.
      I. comp. exterior, ius toliau iš oro esąs, išorinis contra exteriorem hostem; exteriores munitiones ab hostibus occupatae, interiores a nostris retentae sunt; urbes exterius sitae.
      II. sup. extimus 3 (extumus) [cnf. intimus] kraštutinis. Labiau vartojamas extrēmus 3 [cnf. suprē-mus, postrē-mus]
      1) erdvėje: kraštutinis, tolimiausias, galinis, paskutinis partes Pamphiliae; oppidum Allobrogum; pars vici; fines krašto galas; pons tilto galas; impedimenta gurguolės paskutinės dalys; e. pars epistolae; *extremi primorum; in extrema oratione nostra; in extremo libro knygos pabaigoje; subst. extrēmum, ī n galas mundi, *pelagi; ad extremum iki galui.
      2) laiko bėgyje: paskutinis, paskiausias tempus; vox servi morientis; aetas imperatorum Atheniensium; mensis consulatūs; conspectus liberorum; *extrema sequi mirti; subst. n. sing. extremum aestatis S, anni L; adv. *extremum, extremo N pagaliau, paskutinį sykį.
      3) trop. laipsnio atžvilgiu:
      a) kraštutinis, didžiausias, aukščiausias periculum, bonum, malum; ad extrema perventum est.
      b) paskutinis, menkiausias, žemiausias in extrema spe salutis; ingenium, sors; *extremus Ligurum.
      c) pavojingose sąlygose: kraštutinis, paskutinis senatus consultum, auxilium, condicio.
      d) pavojingiausias, blogiausias, sunkiausias vitae tempus gyvybės pavojus; fortūna didžiausias vargas; in extremis suis rebus; *per omnia extrema per didžiausią vargą; subst. ad extremum blogiausiu atveju.
  • Kuzavinis 2007
    • 1. extrēm|um, ī n [extrēmus]
      1. gãlas, krãštas; ~um mundī Se pasáulio krãštas; ~um annī L mẽtų gãlas; ā prīmō ad ~um C nuõ pradžiõs ikì gãlo;
      2. prk. krìtiškas (blogiáusias) ãtvejis; ad ~um C blogiáusiu ãtveju