Lotyniškas antraštinis žodis
Tekstas žodyno straipsniuose
  • mēns, ment|is f
  • Daiktavardis, 3 linksniuotė (mišrusis tipas), moteriškoji, bendrinis. Skiemenys: L (1)
  • Sirvydas 1642
    • Chęć. Voluntas, ſtudium, beneuolentia, animus, mens. Noras.
    • Duch, rozumna bez ćiáłá rzecz. Mens, animus, ſpiritus. Dwaſas, dwaſia.
    • Gorliwość, Zelus, Mentis ardor, feruor, flagrantia, Degimas.
    • Głupieię. Amens fio, fatuor, deſipio, à mente deſeror. Padukſtu, paſwaygſtu.
    • Koniec ſpraw. Finis, mens, conſilium, ſcopus, exitus Gałas darbuu, paſtatimas, śirdis, kuriu, daro kas dayktu kiekwienu.
    • Myśl śiłá duſzná ktorą myślemy, Mens animus. Muſtis.
    • Myśl, myślenie, Cogitatio, cõmendatio, mentis agitatio. Muſtimas.
    • Myślę co, Cogito, verſo mente, medator, animo agito aliquid. Muſtau, dumoiu.
    • Nieczuły, Stupidus, brutus, ſenſu & vita carens, à ſenſu mentis abſtractus. Ne iaućius, negiwas, paſtipis.
    • Oczárowáć, Senſus omnes eripere, eripere alicui mentem præſtigijs. Apćiuſtiju.
    • Pomieſzáć kogo, Conturbare, perturbare, confundere aliquem, eripere mentem. pamayſzit.
    • Omamienie, Error mẽtis, faſcinum præſtigiæ. Monay.
    • Oſtrość, trop: Acies mentis, acumen, acrimonia, Aſztra nuomonia.
    • Pámięć, potentia, memoria, mens, actus, vt recordatio, memoria, atmintis.
    • plochość, Mobilitas pedum, ventoſa mens, fugacitas. v. Lekkośc. łakſtimas.
    • Poięćię rozumẽ, Koncept, Cognitio, intellectus, comprehenſio, conceptus mentis. Nuomuonia, iſzmanimas.
    • Wſpominam ſobie co. Recordor, reminiſcor, in mentem mihi venit. Atamenu.
    • Rozum, Ratio, intelligentia, mens, Iſzmonia, nuowoka.
    • Rozumny, rozum máiący, Intelligens, particeps rationis, mente animoq[ue] præditus. Iſzmanus iſzmoniu turis.
    • Szalony, Amens, captus mente, delirus, inſanus. Paſiutelis.
    • Vmyſł, Mens, animus. Muſtis, muſtimas.
    • Vprząść co ſobie w głowie. Arripere aliquid auidè, defigere in re aliqua mentem, fortiſſimè imaginari. Iwerpt ku ſaw gałwon.
    • zámyślam ſię, Intendo animum in aliquid, altius aliquid cogito, figo mentem in aliqua re. Aźumuſtauſi.
    • zápamiętale, Parum ſana mente. Aźumarśiey, aźumirſztinay.
    • zápamiętały, Alienatus mente, amens, demens, Marſzus, padukis.
    • zápamiętywam ſię, odchodzę od rozumu. Alienor mente, diſcedo à mẽte. Swaygſtu.
    • zápamiętywam ſię, odchodzę od rozumu. Alienor mente, diſcedo à mẽte. Swaygſtu.
    • zápámiętywanie ſię, Abalienatio mentis, diminutio mentis, ſtupor hominis, Paſwaygimas.
    • zápámiętywanie ſię, Abalienatio mentis, diminutio mentis, ſtupor hominis, Paſwaygimas.
  • Daukantas 1838
    • Mens, tis f. menta, prots, noumone, dusze, venit in mentem., atmînù.
  • Jokantas 1936
    • mēns, mentis f
      1)
      a) protas, siela regnum totius animi a natura tributum est menti; m. et ratio protas ir išmintis; animus et m. širdis ir siela; totus et mente et animo in bellum insistit su visa siela; mente comprehendere, complecti aliquid apimti protu; mente captus beprotis; suae mentis compos pilno proto.
      b) galvojimo būdas, nusistatymas, nuotaika, širdis, būdas hac oratione habita mirum in modum conversae sunt omnium mentes; animos (jausmus), qui nostrae mentis sunt, eosdem in omni fortuna gessimus L.
      c) sąžinė deum se adhibere testem, id est mentem suam.
      d) drąsa *verba, quae timido possunt addere mentem.
      e) apsvarstymas, apgalvojimas sine ulla mente; deorum mente mundus regitur.
      f) trop. apie valstybę, tėvynę: vidinė esmė, siela, dvasia m. et animus et consilium et sententia civitatis posita est in legibus; publica valstybės išmintis.
      2)
      a) mintis, nuomonė, pažiūra dii omnium mentes perspiciunt; venit mihi in mentem Tyndaritani; reliquo tempore eadem mente ero N nepakeisiu savo nuomonės; longe mihi alia mens est S.
      b) sumanymas, tikslas, planas hac mente; *mentes deorum scrutari in libris; muta istam mentem.
  • Kuzavinis 2007
    • mēns, ment|is f
      1. prõtas; síela; mēns et ratio C prõtas ir̃ išmintìs; mēns et animus C prõtas ir̃ širdìs; et ~e et animō Cs ir̃ protù, ir̃ širdimì; ~e comprehendere aliquid C supràsti (suvókti) ką̃; suae ~is compos C pìlno prõto; mēns sāna J sveĩkas prõtas; suae (sānae) ~is esse C bū́ti pìlno (sveĩko) prõto; inops ~is O silpnaprõtis; ~e captus C beprõtis; ~em alicuī adimere C atim̃ti kám prõtą; ōrandum est, ut sit ~ sāna in corpore sāno J reĩkia mel̃sti, kàd sveikamè kū́ne sveĩkas bū́tų prõtas; venit mihi in ~em C mán ateĩna į̃ gálvą;
      2. galvósena; bū̃das, nusistãtymas; núotaika (bona Pe); ~ animī Pl, Lu, Ct nusiteikìmas;
      3. są́žinė (sibi cōnscia rēctī V); bona ~ Pt sąžiningùmas;
      4. drąsà; ~em alicuī addere H suteĩkti kám drąsõs; dēmittere ~ēs V praràsti drą̃są;
      5. šir̃smas, pỹktis Ct;
      6. mintìs; ~em dare Te (injicere C; mittere V) dúoti miñtį;
      7. (ap)mą̃stymas, (ap)galvójimas, (ap)svar̃stymas; sine ūllā ~e C nė̃ kíek nepagalvójus;
      8. núomonė, pažiūrà; eādem ~e esse N bū́ti tõs pačiõs núomonės; ~ pūblica C viešóji núomonė;
      9. ketìnimas, kė́slas; mihi ~ fuit et erit O (tóks) bùvo màno ketìnimas, (tóks) ir̃ bùs;
      10. sumãnymas, plãnas, tìkslas; alicūjus ~em accipere V priim̃ti kienõ plãną; hāc (eā) ~e N, C tuõ tikslù