Lotyniškas antraštinis žodis
Tekstas žodyno straipsniuose
  • 1. prō
  • Prielinksnis. Skiemenys: L (1)
  • Sirvydas 1642
    • Bite. Merces pro vapulando. Priſietis, & prieſećiey. in plur. Priſienu. verbum.
    • Gośćinne, Locarium, pretium manſionis, penſio pro loco in quo quis diuerſatus eſt. Mokieſtis nuog ſtoweimo padwarioy.
    • Kánonizuię. In diuorũ numerum refero, in diuorum numero colloco, repono, cœleſtes alicui honores pro ſumma in terris poteſtate decerno. Paſkaytau terp ſzwyntuiu.
    • Klępki. Materia doliorum, vel pro dolijs, ſecamenta. Medźiága vnt druſkiniu, vnt aludźiu.
    • Miáſto kogo, Loco vel in loco alicuius, vice, pro parente, &c. habere Wieton ko, aźu ku turet.
    • odſzydźić, Ridiculum ridiculo eludere, iocum pro ioco redde[r]e. Iuoku aźu iuoku atduot.
    • Odwoływam com mowił, Habeo pro non dicto, recanto opprobria, retracto dicta. Atſzaukiu ku tariau.
    • Pałáſz, Gladius anceps pro vna manu. Kaławiias abiſzaliey aſztras wenu runku turimas.
    • Oſłyſzałem śię, Fallitur meus auditus, aliud pro alio audiui, vel non rectè. Neiźgirdau gieray
    • Pokutá, Pœnitentia, pœna, mulcta, ſatisfactio pro defectibus ſuſcepta. Gayliſta, gayłe.
    • Przepijam co, Oppignoro pro vino libellos, &c. pragieriu ku.
    • Puſzká pienięźná, Capſella fictilis pro aſſeruãdis pecunijs. Sudine iź moło vnt pinigu łaykimo.
    • Przyſpoſabiam kogo, zá ſyná przywłaſzczam, Adopto mihi aliquem pro filio, &c prijmu aźu izſuni [iźſuni], aźu ſunu.
    • według przemoźenia śił. Pro virili partè, pro proportione, Pagal iſzgałeimo.
    • Straź trzymam, Vigilias ago, excubo pro portis, ſergiu.
    • Vpewniã kogo wczym. Pro certo aliquid affirmo, dico Aźu tieſa ſakau ká, tikru tieſu kalbu.
    • według przemoźenia śił. Pro virili partè, pro proportione, Pagal iſzgałeimo.
    • władam ręką, Commodè manu vtor, pro arbitrio moueo, integrum habeo vſum manus, wałdau runku.
    • Wydaię ſię zá kogo ná śmierć, Voueo caput pro ſalute, deuoueo me. Iźſiduomi vnt śmertes aźu kitu.
    • zárębuię ná obiad, Concido, partior carnes pronumero conuiuarum, aźukiertu meſos kirtimas.
  • Jokantas 1936
    • 1. prō [iš prōd, cnf. prōd-ire, prōd-esse; senov. prŏ, kas matyti iš sudėtinių žodžių, yp. prieš f: prŏ-ficiscor, prŏfiteor, poez. ir prŏ-pello, prŏ-curo, prŏ-hibeo]
      A. sudėtiniuose žodžiuose pro reiškia
      a) prieš, pirmyn, tolyn: profugere, propellere.
      b) kam, keno naudai: providere, prodesse.
      c) vietoj ko: propraetor.
      d) pagal, palyginti: pro-ut.
      B. Kaipo praep. c. abl.
      1)
      a) prieš, priešais sedens pro aede; legiones pro castris constituit; retai prie judėjimo veiksmažodžių: produxit suas copias p. castris.
      b) priekyje ant, priekyje iš loqui p. tribunali; p. suggestu; orationem habere p. rostris; p. turribus stare.
      2) trop.
      a) už pro patria pugnare; p. libertate mori; Ciceronis oratio p. Milone; hoc non p. nobis, sed contra nos est; †cuncta p. hostibus erant; pauca p. delicto suo verba facit S už pateisinimą.
      b) už, vietoj pro consule; p. vallo carros obiecerant; pontifex p. collegio respondit kolegijos vardu; p. consilio imperatum est S karo tarybos vardu; p. occiso sublatus kaipo negyvas; p. victis abierunt L tarsi nugalėti; aliquem p. amico habere; dicere p. testimonio pareikšti apklausinėjamam liudininku; se p. cive gerere elgtis kaipo piliečiui.
      c) už, atsilyginant p. meritis gratiam referre; pecuniam p. frumento accipere; vitam p. vita reddere.
      d) pagal, palyginti pro multitudine hominum augustos fines habere; proelium atrocius quam p. numero pugnantium editur L; pro facultatibus, copiis pagal išgales; consilium p. tempore et p. re capere pagal laiką ir aplinkybes; p. eo, ut pagal tai, kaip.
  • Kuzavinis 2007
    • 1. prō praep. (su abl.)
      1. priẽš, príešais; legiōnēs ~ castrīs cōnstituere Cs išrikiúoti legionùs priẽš stovỹklą;
      2. añt, ìš; loquī ~ tribūnālī C kalbė́ti ìš tribū̃nos;
      3. ùž, dė̃l; ~ patriā pugnāre L kovóti ùž tėvỹnę; ◊ ~ ārīs et focīs pugnāre C kovóti dė̃l aukurų̃ ir̃ židinių̃, t. y. kovóti dė̃l tėvỹnės;
      4. ùž, viẽtoj; ~ cōnsule C kònsulo viẽtoj, pavadúojantis kònsulą; ~ patre esse alicuī T atstóti kám tė́vą;
      5. kaĩp, lýg; sē ~ cīve gerere C el̃gtis kaĩp piliẽčiui; aliquem ~ deō colere CR gárbinti ką̃ lýg diẽvą; aliquem ~ amīcō habēre Cs laikýti ką̃ draugù;
      6. (atsilyginant) ùž; ~ meritīs grātiam referre Cs atsidėkóti ùž núopelnus; pecūniam ~ frūmentō accipere L paim̃ti pìnigus ùž maĩstą;
      7. pagal̃, sulìg, palýginti sù; rẽmiantis (kuo), atsižvel̃giant į̃ (ką); ~ multitūdine hominum Cs pagal̃ žmonių̃ daugýbę; ~ hospitiō ējus C pagal̃ jõ vaišingùmą; ~ facultātibus C pagal̃ ìšgales; ~ tempore et ~ rē Cs pagal̃ laĩką ir̃ aplinkýbes